M. Korhan Erturaç ile söyleşi
2013 yılından beri derslerinde öğrencileri ile birlikte Türkçe Vikipedi için maddeler üreten Sakarya Üniversitesi öğretim üyesi Erturaç ile görüştük ve bu uygulamanın sonuçlarını öğrendik.
Mehmet Korhan Erturaç, Sakarya Üniversitesi Coğrafya Bölümü'nde yürüttüğü Fiziki Coğrafya/ Yerbilimleri temalı derslerde (zorunlu Jeomorfoloji 1-2 ve seçmeli Deniz ve Kıyı Morfodinamikleri ile Kuvaterner Jeolojisi) kapsamında 2013 yılından itibaren öğrencilerine Türkçe Vikipedi'ye katkı ödevleri veriyor. 2016'da ara verdikten sonra 2020-Bahar döneminde daha iyi bir strateji ve planlama ile bu uygulamaya yeniden başladı. Bugüne kadar derslerindeki ödevler kapsamda 400'den fazla madde düzenlendiğini veya oluşturulduğunu ifade eden Erturaç'ın dersinde sadece 2020 yılı içerisinde 240 madde düzenlendi.
- Yeni bir ödev sistemi arayışı
Erturaç'a derslerinde Vikipedi ödevi vermeye karar verme nedenini ve bu deneyimin öğrencilere ne gibi katkılar sağladığını sorduk. Erturaç, bize bölümde ders vermeye başladığı ilk yıl yazılı metin üzerine kurulu ödevlerde niteliğin ne kadar düşük olduğunu fark etmesiyle bir arayışa girdiğini anlattı.
"Ödevlerin niteliğinin düşük oluşunun temel nedeni, öğrencilerin çoğunlukla internet kaynaklarından kopyala/yapıştır ödevler hazırlamasıydı. Bir derste birkaç ödevi öğrencilerimle birlikte baştan sona okuduk ve bu kaynakların da başka kaynaklardan, aynı yöntemle, orijinal metinleri hiç okumayarak ya da kapsam içerisinde değerlendirmeyerek oluşturulduğunu birlikte fark ettik." diyen Erturaç, sorunu iki taraflı gördüğünü ifade etti.
"Bir yanda sadece not verme amacıyla verilen ve diğer yanda da üzerine hiç zaman harcanmayarak yapılan bir ödev. Bu uygulama sadece zaman ve oldukça fazla kağıt israfı olarak sonuçlanıyordu. Buna ek olarak derslerim kapsamına giren konularda güncel ve modern Türkçe kaynağın azlığını ve öğrencinin bilgi teknolojilerinin temel araçlarına (bilgisayar, akıllı telefon ve internet) sahip olsa da temel bilgi kaynaklarına erişiminin yetersizliğini de fark etmiş oldum. Benzer ödevlerin ilk-orta öğretimde de verildiğini öğrendiğimde çok amaçlı bir ödev sistemi geliştirmek gerektiğini fark ettim. Sorumun cevabı uzun süredir kullandığım hatta derslerimde de görsel ve bilgilerden faydalandığım Vikipedi'ydi."
- Öğrencilere faydası
Erturaç, Vikipedi maddelerine katkı ödevi vermenin birçok faydasını gözledi. Bunların başında öğrencinin yaptığı katkının görünür, ulaşılabilir ve kullanılabilir olduğunu fark etmesiyle motivasyonunun artması geliyor. Şu anda doktora aşamasında olan bir öğrencisi ilk Vikipedi maddesi oluşturma deneyimi ile ilgili şunları söylüyor: Kimsenin, hocanın dahi incelemediği, sadece kağıt üzerinde yer alan bir ödevi yapmaktansa, Türkiye' de herhangi bir coğrafya terimini duyup merak eden bir kişiye ya da bir öğrenciye, uzmanlık seviyesinde bir bilgiyi aktarmak, bana üniversite öğrencisi olduğumu hatırlattı. Vikipedi ödevinin diğer ödevlerden en büyük farkı ise benim için, bilgi havuzuna bir katkıda bulunma, bir şey yapmış olma hissiydi. İlk yaptığım maddeler olan "artezyen ve jeolojik miras" maddelerine hala vikipedi sayfalarında ulaşabiliyorum ve bu bana büyük mutluluk veriyor"
Erturaç, Vikipedi'de öğrencilerin yaptığı katkının gönüllü editörlerin sıkı ve kolektif düzenlemesinden geçmesi sonucu maddenin geliştiğini görmenin de öğrencileri açısından çok faydalı olduğunu vurguluyor. Ayrıca ödevin, doğrudan bir yayın etiği ve serbest lisanslama eğitimi/uygulaması olmasını artı bir kazanç olarak niteliyor. Halihazırda ödev sadece sadece İngilizce maddeden Türkçe'ye çeviri adaptasyonu yapılmasını içermesine rağmen, birçok öğrencisinin Türkçe basılı literatürü de taradığını ve bu ödevi kendini geliştirmek için bir fırsat olarak gördüğünü sevinerek fark ediyor.
- Türkçe Vikipedi'de Coğrafya maddeleri
Erturaç'a kendi uzmanlık alanında Türkçe Vikipedi'deki içeriklerin durumunu ve öğrencilerinin katkılarının Türkçe Vikipedi'ye faydası olup olmadığını sorduk. Coğrafya ve Yerbilimleri maddelerinin sayısının 2013 yılına kıyasla gün geçtikçe artmasına rağmen hâlâ oldukça düşük sayıda olduğunu; ancak ödev kapsamında başlatılmış olan temel terminolojiye yönelik maddelerin daha sonra gönüllüler tarafından geliştirilmiş olduğunu sevinerek fark ettiklerini ifade etti.
- Vikipedi topluluğu ile işbirliği
Çalışmaya Türkiye'deki Vikipedi topluluğu ile herhangi bir ilişki kurmadan başladıklarını ancak kısa süre sonra Vikipedi'ye verdikleri katkıların topluluk tarafından fark edildiğini ve öğrencilere Vikipedi'ye katkı konusunda bir eğitim verme önerisi geldiğini söyleyen Erturaç, bu sene de 100 kadar öğrencinin katılımı ile çevrimiçi bir seminer gerçekleştirildiğini söyledi ve bunun en büyük faydasının serbest içeriğin ne olduğu, etik konular ve telif hakları ile ilgili konularda öğrencilere lisans derslerinde öğretilen bilgilerin pratikteki uygulamalarını görmek olduğunu belirtti.