WMCON/2017/Basak
.jpg)
|
31 Mart-2 Nisan arasında gerçekleşen Wikimedia Konferası (WMCON)'na Wikmedia 2017 Hareketi Stratejisi ile ilgili oturumları izlemek üzere katıldım.
Bu sene konferans önceki senekilerden daha büyük ve kalabalık idi. Çünkü bu sene Wikimedia Hareketi, önümüzdeki 15 yılın stratejisini belirlemeye çalışıyor. "15 yıldır Vikipedi dünyadaki gereksinimlere cevap verebilen ve başarılı bir proje idi. önümüzdeki 15 yıl ne olacak? Dünyadaki gereksinimlere cevap verebilen bir hareket olarak kalmak için ne yapmalı, neye odaklanmalıyız? sorularına cevap arıyor. Wikimania'ya kadar devam edecek bu sürecin bir parçası olarak Berlin'deki yıllık konferansta normal konferans programına ek olarak Hareket Stratejisi ile ilgili bir program eklenmiş ve bu programa katılmak üzere insanlar davet edilmişti. Ben de Hareket Stratejisi ile ilgili davet alıp gittim ve normal konferans programını değil, strateji belirlemeye yönelik programı takip ettim.
Üç gün süren toplantıların tamamı, şu soruya cevap için düzenlenmişti: "Wikimedia hareketi, 2030’da ne noktada olmak istiyor?" Üç gün boyunca katılımcıların bu soruya odaklanması ve adım adım ilerlemesi için bir dizi etkinlik gerçekleştirildi.
1. Gün
Sığırcık sürüsü müyüz biz?
Günün ilk aktiviteleri Wikimedia hareketinin çetrefilliğini anlamak üzere tasarlanmıştı. Komutları yerine getirdik. Örneğin “Geldiğiniz ülkeye göre salonda bir dünya haritası oluşturacak şekilde dizilin". Ardından "Kendinizi en rahat ifade ettiğiniz dile göre gruplanın" (diller salonun bir ucundan diğerine alfabetik olarak sıralansın)!!" Her gruptan mikrofon uzatılan bir kişiden bugün niye burada olduğunu kendi dilinde anlatması istenince salondakiler belki hayatlarında bir daha duymayacakları dilleri duymuş oldu. Örneğin ben hayatımda ilk defa Yorubaca konuşan birini duydum.
Bir başka komut: "Rastgele oluşturulmuş beş kişilik gruplar oluşturarak Wikimedia hareketinin amacını ifade eden birer ‘canlı heykel’ yaratın". Sonuç: Canlı Heykel videosu
Enteresan bir egzersiz de Canlı Sistem Simülasyonu idi. Yani herkesin rastgele iki kişi seçip her ikisini de eşit uzaklıkta kalmaya, kendisi ve o iki kişinin bir ikiz kenar üçgen oluşturmasına çalışması. Böylece tıpkı her bir kuşun, hareketin tamamı ile ilgilenmeden sadece çevresindekileri takip ettiği ama bu arada farkında olmadan topluca bir akış halinde olduğu sığırcık sürüsü gibi bir hareketin ortaya çıktığını görüp (Sığırcık sürüsünün hareketi için bakınız: Sığırcık videosu) bununla Wikimedia hareketi arasında nasıl bağlantı kurulabileceği üzerine konuşuldu.
Son olarak herkes bu konferansa ilişkin umdukları ve korktukları birer şeyi renkli yapışkan kağıtlara yazdı ve benzer şeyleri ifade eden kağıtlar panolarda birkaç başlıkta gruplandırıldı.
- Strateji Ekibinin sunumu
İkinci grup aktivite, "2030'da nereye gitmek, ne olmak istiyoruz?" sorusuna yanıt vermeden önce "şu anda neredeyiz?" ve "dünya nereye gidiyor?", "Wikimedia hareketi nereye gidiyor", konularında katılımcıların sezgilerini paylaşmak üzereydi. Oturumun tek sunumu bu sırada yapıldı: Ana Strateji Ekibinin hareketin geleceğine etkisi olabilecek trendler üzerine hazırladığı sunumu indirebilirsiniz..
Bu sunumda nüfus, eğitim, teknoloji konularındaki dünyadaki bazı trendler aktarılıyor (Örn. 2030'a kadar dünyadaki nüfus artışının çoğu Afrika ve Asya'da olacak; okur yazarlık artacak ama milyarlarca kişi ortaöğrenim sonrası eğitime ulaşamıyor olacak, dünyanın yarısı interneti ve kamerası olan akıllı telefon sahibi olacak). Wikimedia projelerinin bazı trendleri de aktarıldı (örn. Nüfusun %11’ini oluşturan Avrupalılar, Vikipedi içeriğnin %53’ünü oluşturuyor, insanların katkıda bulunma sebebi sosyal bir misyona katkı isteği, bağışçıların bağış yapma sebebi Wikimedia’yı yararlı bir kaynak olarak görmeleri ve kâr amacı gütmediğini, varlığının devamı için bağış gerektiğini bilmeleri). Şu sorular ortaya atıldı:
"Tüm bunların Wikimedia’nın geleceği için anlamı ne olabilir? Wikimedia'yı bir 'hareket' yapan (çevre hareketi, mikrofinans hareketi, kadın hareketi gibi bir hareket) nedir? Ne bakımdan bir harekettir, ne bakımdan değildir? Bir hareket olalım ya da olmayalım, daha etkili olmak, dünyada istediğimiz yönde değişim yaratmak için başka hareketlerden öğreneceklerimiz nedir?"
- Trendler
Günün son etkinlikleri Wikimedia’nın geleceğini düşünürken gözönüne alınacak dünyadaki ve Wikimedia içindeki trendleri belirlemek üzereydi. Yeni yeni beliren/yerleşmiş olan/bitmekte olan iç ve dış trendlerin neler olduğunu küçük gruplar halinde çalışıp tartışıp yapışkan kağıtlara yazmamız istendi. Yapışkan kağıtları panolara yapıştırınca daha çok dünyada "yeni beliren" trendlerden bahsedildiği ve yeni beliren trend olarak en çok "olgu-ötesi toplum" (post-fact society) ve "popülist söylem" kavramlarının telaffuz edildiği görüldü. Yerleşmiş trendler olarak "sosyal medya" ve "mobil araçlar"; biten trendler olarak ise "medyaya, kapitalizme, uzmanlara güvenden bahsedildiği görüldü. Wikimedia-içinde beliren trendler olarak otomasyon, önyargı ile mücadele, katılımı teşvik; yerleşmiş trendler olarak GLAM ve benzeri ortaklıklar, Wikimedistler arası iletişim ve içeriğin işlenme şekli (özellikle silinmesi) gündeme geldi.
2. Gün
- Açık Alan Teknolojisi
İkinci gün, Wikmedia'nın meseleleri ve fırsatları konusunda "Açık Alan Teknolojisi" yöntemi ile tartışma günü idi. Bu, şu demek oluyor: oturumu düzenleyenler konu/gündem belirlemiş, konuşma/sunum hazırlamış veya konuşmacı davet etmiş DEĞİLDİ. Bütün işleri biz katılımcılara yaptırdılar! Konuşulmasını önerdiğiniz konu varsa yazıp panoya asın; yarım saatlik bir zaman dilimi seçin; o konuyu konuşmak için o zaman diliminde yanınıza gelen 3-5 kişiyle grup olarak konuyu tartışın ve sonra da bir tartışma raporu yazın." dediler. Bir de Konu önermiyorsanız panoda asılı önerileri okuyun, istediğiniz gruba katılıp tartışmaya katılın ya da dinleyin ya da ayrılıp başka bir gruba katılın." Bu toplantı yöntemine ilk defa tanık oldum. Olanı biteni şaşkın şaşkın izledim diyebilirim. Sonuçta toplam 84 konu, 3 raundda tartışıldı.
Ben birinci raundda "Hareket Olma" konusunu tartışan gruba katıldım. Bu konuyu öneren Lukas'ın kafasında şu soru vardı: "kendisini vikipedist/vikimedist olarak tanımlayan bazı kişiler kendilerini Wikimedia hareketi diye bir hareketin içinde görmeyebilirler. Örneğin Almanya’da “hareket” denince "politik hareket" anlaşılıyor ve insanlar "ben hiçbir hareketin parçası değilim" diyecekler, hareket lafından hoşlanmayacaklardır. Biz niye kendimizi hareket olarak tanımlayıp bu hareketin stratejisini belirlemeye çalışıyoruz? Ve eğer bu bir hareket ise, daha geniş özgür bilgi hareketinin içindeki yeri nedir?"
İkinci ve üçüncü raundda katıldığım "Kaynaksız bilgi” ve "Kaybolan Tarih" gruplarında şunlar tartışıldı: Wikimedia projelerinde sözel tarihi, halk kültürü kaynakları vb.'yi göz ardı ederek taraflı bakış açısı mı üretiyoruz, bu tür kaynaklarını nasıl kullanabileceğimiz kaynaklar haline getirebiliriz. Bir basılı yayın haline getirilmemiş sözel bilgileri video-söyleşiler halinde commons’a yükleyip değerlendirmek mümkün olur mu? Tarafsızlık nasıl sağlanacak? Forumlardaki, Q&A sayfalarındaki bilgilerin değerlendirilmesini nasıl sağlayabiliriz? Bu tür kaynakların kullanılıp değerlendirilebileceği yeni bir wiki platformu çözüm olur mu?2'
- Stratejik önemi olan noktalar
Günün sonunda son görev, bu tartışmalarda ortaya çıkan stratejik açıdan daha önemli olabilecek noktaları seçip yapışkan kağıtları yazmaktı (örn. "Eğitimcilerin Wikimedia projelerine güvenmesi ve kullanması", "okuyucuların topluluğun bir parçası olarak görülmesi", "Linguistik çeşitliliği koruma", "Wikimedia içeriği dünyayı yansıtmalı, sadece editörleri değil", "Doğrulanabilir bilgiye yeniden inanç duyulmasını sağlamaya katkı") Son olarak herkes yazılanları okuyup benzer olanları bir araya getirdi; böylece 15 başlık ortaya çıktı (örn: Farklı dillerde erişim, Bilgi açıkları ve önyargılar, yeni toplulukların desteklenmesi, Otomasyon, Eğitim, Yenilik, Teknolojik bağlama uyum, Değerlerimiz, Güvenilirlik ve kalite...)
- Biz tuhaf insanlarız
Günün sonunda Creative Commons CEO'su Ryan Merkley bir konuşma yaptı. 'Creative Commons da çok kısa bir süre önce 18 aylık strateji belirleme sürecini tamamlamış olduğundan kendi deneyimlerini paylaşmak üzere gelmişti.
Kendisinin de aynı zamanda bir vikipedist ve bir mozilla gönüllüsü olduğunu, açık erişim hareketinin içindeki herkesin birden çok role sahip olduğunu söyledi. Açık erişimin politik bir eylem olduğunu kabul etmek gerektiğini ve elele vermek gerektiğini ifade etti. Kendi strateji süreçlerinde 20 kişilik bir taslak oluşturma ekibinin çalıştığını, taslağın oluşturulup eleştiri ve yorumlar alındıktan sonra tekrar çalışıldığını ve Nisan ayındaki Creative Commons Zirvesi’nde gönüllü topluluğuna sunulduğunu anlattı.
"Burada yaptığınız iş ilk bakışta sadece panolara renkli yapışkan notlar yapıştırıp durmak gibi görünüyor ama önemli bir iş yapıyorsunuz. Strateji üzerinde düşünmek zor bir iştir" dedi. Konuşmayı oldukça dramatik biçimde bitirdi:
"Çok tuhaf insanlarsınız....Ben de öyleyim. Bizim derinden önemsediğimiz konular, çoğu kimsenin önemli konular listesinin ilk 10'una girmez. Bizler (garip insanlar) açık erişimin herkese faydası olduğunu biliyoruz. Bu işte beraberiz.”
3. Gün
Üçüncü gün işimiz zordu. Artık stratejiye katkı vermek üzere bir tematik cümle yazmamız gerekiyordu; bu üç günün ürünü bu cümle olacaktı. Bir gün önce belirlenen 15 başlıktan kendimizi en yakın hissettiğimiz başlığı belirledikten sonra aynı başlığı seçen 3-4 kişilik gruplar oluşturup çalışıldı. 37 grup oluştu. Her grup taslak cümle oluşturduktan sonra üzerinde "muhalefet ritüeli" ve "beğeni ritüeli" denen yöntemlerle çalışmaya devam etti ve cümlelere son hali verildi.
37 cümle panolara yerleştikten sonra değerlendirme ve yorum yapma süreci başladı. Konferansın tüm katılımcıları bu cümlelere kırmızı, mavi, yeşil noktalar yapıştırarak cümlede "Wikimedia'nın odaklanması gereken bir yön" mü ifade edilmiştir, "kendilerinin kişisel olarak katkı vermek isteyecekleri bir şey"" midir için oy kullanıp gene yapışkan notlarla yorumlarını yazdı. Bu girdilerin 2017 sonuna kadar Wikimedia Hareketi'nin stratejisini belirlemede faydalı olması dileklerimizle cümleler ve onlara dair yorumlar, görüşler, 3 gün boyunca yapışkan kağıtlara yazılmış küçük notlar dahil her şey, üzerinde çalışıp bir anlam çıkarmaları ve stratejik yön belirlemeleri için Vakıf yetkilerine teslim edildi ve böylece konferans sona erdi. Bu da kapanış Mazingası :