Wikimedia Summit/2024/Basak
2024 yılı Wikimedia Berlin Zirvesi'ne WMF İştirak Komitesi üyesi olmam sebebiyle komite adına katıldım. Bu zirve, Wikimedia iştiraklerin katılımı ve yönetişim konularının tartışılması için 12 yıldır Berlin'de Wikimedia Almanya ev sahipliğinde -önceleri "Wikimedia Konferansı" adıyla, sonra da "Wikimedia Zirvesi" adıyla- düzenlenmekte olan etkinliklerin sonuncusu idi. Artık Berlin'de bu etkinlik yapılmayacak; gelecekte de yalnız Wikimedia iştiraklerinin toplanması için bir global toplantı yapılsın mı, yapılacaksa nerede, nasıl, ne sıklıkta yapılsın konularını tartışmak zirvenin iki ana konusundan birisi idi. Diğer konu ise Wikimedia taslak tüzüğünün katılan iştirak temsilcileri tarafından tartışılıp değerlendirilmesi idi. Aşağıda zirvenin etkinliklerini özetlemeye çalıştım.
Açılış konuşmacıları
Wikimedia Zirvesi'nde iki ana konuşmacı vardı: Geçmiş Alman Devlet Bakanlarından Tobias Lindner ve dünyada yoksullukla, yoksulluğun getirdiği adaletsizlikle mücadele için çalışan Oxam Vakfı'nın genel direktörü Amitabh Behar. Behar, kendi vakfı yakın zamanda Wikimedia Hareketi'nin tüzük yazma sürecine benzer bir süreçten geçtiği için deneyim ve görüşlerini paylaşmak üzere davet edilmişti.
Tobias Lindner açılış konuşmasında Wikimedia Hareketi’ni somut bir dijital bir bilgi tapınağını yarattığı ve internette en çok ziyaret edilen 5. kaynak olduğu için tebrik etti. Bununla birlikte, böyle bir bilgi ve güce sahip olmanın getirdiği sorumluluğu vurguladı. Güvenilir ve doğruluğu kontrol edilmiş bilgi sunmak, bilgi kaynaklarında çeşitliliği sağlamak, erişilebilirliği sağlamak gibi zorluklara dikkat çekti. Bu büyük kütüphanenin kapısından herkesin girmesine izin vermek için elimizden geleni yapmaya çağırdı.
Amitabh Behar, Wikimedia Hareketi’nin hemen hemen her şeyin özelleştirildiği bir dönemde kamusal bilginin koruyucuları olduğunu ve bunun fevkalade bir şey olduğunu söyledi. Büyük teknoloji şirketlerinin bilgiyi özelleştirme çabalarına karşı koymanın önemini ve bilgiye demokratik erişimin sağlanması gerektiğini vurguladı. Katılımcıları üç günlük etkinlik boyunca “bakışlarını içe çevirmeye” ve kurumsal yapı, amaç ve süreçle ilgili temel sorulara odaklanmaya çağırdı. Değişim için gücün kurum içinde demokratikleştirilmesini savundu. Kaynakları, onları meydana getiren kuruluşlardan ziyade hizmet ettikleri topluluklara ait görme yönünde bir değişime çağırdı.
Spektrum Çizgileri
“Spektrum Çizgileri” adı verilen bir etkinlikte katılımcılar, bir dizi soruyla ilişkili olarak nerede durduklarını gösterecek şekilde dizildiler. Sorular şunlardı: Buraya ne kadar uzaktan geldiniz? Daha önce kaç Wikimedia Konferansı ve Zirvesine katıldınız? Yönetişim konusuna ne kadar aşinasınız? Başkalarına takdirinizi gösterme konusunda ne kadar rahatsınız? Önemli bulduğunuz konularda başkalarına güvenmek ve kontrolü bırakmak sizin için ne kadar kolay?
Galeri Yürüyüşü ve Tartışma Oturumları
Galeri Yürüyüşü etkinliği için Taslak Hareket Tüzüğünün farklı bölümlerini gösteren 13 poster hazırlanmış ve salona dizilmişti. Katılımcılar yapışkan notlar kullanarak Hareket Tüzüğü ile ilgili konular, Tüzük süreci ve metin hakkında görüşlerini belirttiler. Poster konularının bazıları şunlardı : Global Konsey’in Amacı ve Kaynakları, Global Konsey ve WMF, İştirakler ve Ağ Merkezlerinin Türleri, Hak ve Sorumlulukları, Mali Kaynaklar: Gelir oluşturma, Mali Kaynaklar: hibe dağıtımı. Posterlerin tamamı burada: Posterler
Daha sonra katılımcılar seçtikleri konudaki tartışma grubuna katılıp odalara dağıldılar. Önce bir rol yapma oyunu oynandı. Tüzüğün uygulanmasının pratikte nasıl görünebileceğine dair bir senaryo canlandırıldı. Tüzüğün olduğu gibi hayata geçtiğini varsayıp, bu durumda senaryodaki durumda (Penguenler Kullanıcı Grubu’nda ve Mars Kullanıcı Grubunda yaşanan sorunlar, bu sorunların çözümü için Wikimedia Hareket organlarından Global Konsey’in, İştirak Komitesi’nin oynayacağı rol ile ilgili durum) neler yaşanacağı canlandırıldı.
Ardından gruplar, Galeri Yürüyüşü sırasında seçtikleri konudaki postere eklenmiş yapışkan notları inceleyip gruplandırdı, notlarda ne kastedildiğini (tüzüğün mevcut halinde neye eleştiri getirildiği veya desteklendiği) netleştirmeye çalıştı. Bu çalışma ertesi gün de devam etti ve Tartışma Grubu, üzerinde çalıştığı konuda Zirve katılımcılarının görüşlerinin ne olduğunu gösteren bir çıktı üretmeye çalıştı. Bir sonraki oturumda, katılımcılar farklı tartışma gruplarının odasını ziyaret ederek hazırlanan çıktıları inceledi, görüş bildirdi: Poster değerlendirmesi
Oylama
Son gün tekrar bir araya gelip bu çalışmanın sonuç cümlelerini (tartışılan konuya ilişkin taslak tüzükteki maddelere dari topluluğun görüş ve önerileri) üretti. Toplam 46 cümle üretildi. Son gün ortak oturumda bu cümleler tek tek oylandı (çoğu için yüksek destek verildi) ve MCDC’nin (Taslak Tüzük Komitesi) üzerinde çalışması için teslim edildi.Sonuç cümleleri.
Zirvenin Geleceği
Zirvenin geleceği ile ilgili oturumlarda, bu buluşmalara gerek var mı? ne sıklıkla yapılmalı? Devamlı aynı ülkede mi yoksa her biri farklı bir yerde mi olmalı? Hibrid mi olmalı, çevrimiçi mi, yüz yüze mi? gibi konularda görüş alışverişi yapıldı. Katılımcılar, iştiraklerin toplandığı ve yüzyüze buluşma içeren bir etkinliğin devam etmesi gerektiği konusunda görüş bildirdi. 2026'dan itibaren buluşmaların gerçekleşmesi için bir komite oluşturuldu. Bu komite, etkinliklerin amacı, düzenlenme şekli ile ilgili esasları belirleyecek. Zirvenin geleceği ile ilgili Kasım 2023'te yapılan anketin sonuçlarını burada bulabilirsiniz: Araştırma Kasım 2023